Het lokaal bestuur heeft een aantal belangrijke opdrachten in het kader van kinderopvang. Deze opdrachten moeten ertoe bijdragen dat er binnen de gemeente voldoende betaalbare, kwaliteitsvolle en toegankelijke kinderopvang is. Het lokaal bestuur krijgt bijvoorbeeld een belangrijke adviesrol toegeschreven van de Vlaamse overheid:
• In het kader van een uitbreidingsronde kinderopvang: de Vlaamse Regering kan beslissen om voor kinderopvang van baby’s en peuters bijkomende middelen vrij te maken. In de kinderopvang van baby’s en peuters gaat het dan over een uitbreiding van de subsidie voor inkomenstarief en/of de plussubsidie. Dit noemen we een ‘uitbreidingsronde in de kinderopvang’. Wanneer dit het geval is, lanceert het Agentschap Opgroeien een oproep. Organisatoren kinderopvang kunnen hierop intekenen en een aanvraag om de subsidie te krijgen indienen. Het Agentschap Opgroeien kan bij zo’n uitbreidingsronde aan elk lokaal bestuur vragen om een advies te formuleren over de aanvragen binnen de gemeente.
• In het kader van een vergunningsaanvraag: wanneer een organisator wil starten met kinderopvang of uitbreiden met een aanzienlijk aantal plaatsen kinderopvang moet hij hiervoor een vergunningsaanvraag indienen. Een belangrijke voorwaarde om vergund te worden is het advies bij het lokaal bestuur inwinnen.
De Vlaamse Regering wijzigde op 29 januari 2021 definitief een aantal besluiten met betrekking op kinderopvang en buitenschoolse opvang via het Besluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van de regelgeving over de voorwaarden en procedure in het kader van de toekenning van een vergunning of subsidie aan een organisator van kinderopvang en buitenschoolse opvangen over voorwaarden voor het lokaal bestuur in het kader van het lokaal beleid kinderopvang, waarbij onder andere ook de voorwaarde dat een organisator die een vergunning aanvraagt of wijzigt, een opportuniteitsadvies moet hebben.
De regelgeving voorzag namelijk al dat een organisator kinderopvang van baby’s en peuters die een vergunning voor een kinderopvanglocatie aanvraagt een advies moest vragen aan het lokaal bestuur. Het lokaal bestuur was niet verplicht dit advies te geven en de organisator was hier niet aan gebonden of verplicht dit advies af te wachten.
Door de wijzigingen zal het lokaal bestuur advies geven over de opportuniteit van de opvang én de organisator moet dit advies toevoegen bij de aanvraag vergunning (bij Opgroeien) door de organisator. Bovendien moet de organisator in de vergunningsaanvraag ook aangeven hoe hij met opmerkingen in het advies van het lokaal bestuur zal omgaan. Het opportuniteitsadvies van het lokaal bestuur moet een organisator er dus toe aanzetten om na te denken en voldoende informatie in te winnen over het feit of het opportuun is om een kinderopvang op te richten op de vooropgestelde locatie.
Zo ontstaat er, reeds voor de start van een nieuwe opvanglocatie, een dialoog tussen organisator en lokaal bestuur en krijgt de organisator inzicht in welke mate het lokaal bestuur eventuele problemen en kansen ziet voor de organisator, rekening houdend met de lokale context en de stedenbouwkundige situatie.
De finaliteit en opbouw van het opportuniteitsadvies is dus ook wezenlijk verschillend van het advies dat een lokaal bestuur kan geven bij een uitbreidingsronde voor kinderopvang.
• Met een opportuniteitsadvies geef je geen rangorde o.b.v. een score, maar geef je raad. Een opportuniteitsadvies is een vorm van ondersteuning aan ondernemers in jouw gemeente.
• Bij een advies bij uitbreiding kinderopvang spreek je o.b.v. objectieve criteria en een score en voorkeur uit over welke organisator de subsidies zou moeten krijgen. Dit onderscheid maakt dat je voor een opportuniteitsadvies een andere aanpak en andere aandachtspunten vooropstelt, dan de aanpak en criteria die je gebruikt bij een advies bij een oproep tot uitbreiding.
Een organisator moet een opportuniteitsadvies aanvragen voor:
• de opstart van een groepsopvang (niet voor gezinsopvang)
• de verhuis van een bestaande locatie binnen de gemeente
• de uitbreiding van een bestaande locatie vanaf 9 plaatsen
De verplichting geldt dus niet voor een uitbreiding tot 8 plaatsen.
De aanvraag van het opportuniteitsadvies bij het lokaal bestuur door een organisator bij de aanvraag van een vergunning kinderopvang is verplicht vanaf 1 januari 2022. Vanaf 1 januari 2022 zal een organisator die wil starten dus bij het lokaal bestuur aankloppen voor een opportuniteitsadvies en is het belangrijk dat het lokaal bestuur een algemeen kader klaar heeft om hierover advies te geven.
Over de opmaak van de procedure en de criteria moet het lokaal bestuur in elk geval het Lokaal Overleg Kinderopvang raadplegen voor advies. Als er geen Lokaal Overleg Kinderopvang is in een gemeente, of als er geen advies gevraagd werd door het lokaal bestuur over de adviesprocedure en de criteria, kan het lokaal bestuur geen (opportuniteits)advies verlenen.
De Lok-leden brachten reeds positief advies uit op de vergadering van 13 mei 2024.
Decreet Lokaal Bestuur, artikel 40;
De nieuwe gemeentewet;
Het Besluit van de Vlaamse Regering houdende de vergunningsvoorwaarden en het kwaliteitsbeleid voor gezinsopvang en groepsopvang van baby's en peuters van 22 november 2013: zie art 2, 3° + art. 13.
Het Besluit van de Vlaamse Regering houdende de procedures voor de aanvraag en de toekenning van de vergunning en de subsidies voor gezinsopvang en groepsopvang van baby's en peuters : zie art. 8. 1f + art. 9. 3°C + art 10 1b + art. 12. 4/1 + art. 52.
Het Besluit van 24 mei 2013 houdende het lokaal beleid kinderopvang: zie art. 7
Waarom een opportuniteitsadvies geven als lokaal bestuur?
Het hebben van een voldoende aanbod kinderopvang op het grondgebied van de gemeente is belangrijk: het zorgt ervoor dat jonge ouders arbeid en gezin kunnen combineren, helpt de activeringsdoelstelling van een OCMW mee realiseren en draagt bij tot de ontwikkeling van 4 juni 2021 - 5/19 jonge kinderen.
Het is daarbij belangrijk dat dit aanbod toegankelijk is voor de gezinnen in de gemeente en op een goede manier is gespreid over de gemeente. Door werk te maken van een goed advies aan ondernemers in de kinderopvang, draag je hiertoe bij. Je geeft advies over waar en hoe nieuwe plaatsen voor kinderopvang best gerealiseerd worden in jouw gemeente. Het is er een waardevol onderdeel van de ondersteuning die je als lokaal bestuur kan geven aan (startende) ondernemers kinderopvang is de gemeente.
Een kwaliteitsvol opportuniteitsadvies verhoogt de duurzaamheid van startende organisatoren kinderopvang, want een organisator weet goed waaraan hij of zij begint en een goed inzicht heeft in de lokale context. Dit maakt dat het de duurzaamheid van het aanbod in jouw gemeente vergroot.
Het doel van het opportuniteitsadvies ligt erin om in gesprek te gaan met de organisator over de noden binnen de gemeente, er inzicht in te geven en bezorgdheden te bespreken. Daarenboven zorgt dit voor een eerste contact tussen organisator en lokaal bestuur waardoor meer actieve samenwerking mogelijk wordt en een dialoog tussen organisator en lokaal bestuur over het kinderopvangaanbod binnen de gemeente. Het is dan aan de organisator om de afweging te maken in welke mate het zinvol is om met de opvang die hij voor ogen heeft van start te gaan en te bekijken in welke mate hij kan/wil inspelen op de noden die er zijn in de gemeente.
Wat betekent dit advies bij het Agentschap Opgroeien?
Vanaf 1 januari 2022 moet een organisator verplicht een opportuniteitsadvies toevoegen bij de vergunningsaanvraag. Het advies is niet bindend voor de organisator, noch voor het Agentschap Opgroeien.
Wel moet de organisator in zijn vergunningsaanvraag bij Opgroeien toelichten hoe hij met de opmerkingen van het lokaal bestuur in het opportuniteitsadvies zal omgaan of waarom hij een het advies van het lokaal bestuur naast zich neerlegt. Geef je als lokaal bestuur bijvoorbeeld aan dat er geen nood aan bijkomende opvang is op de locatie waar de organisator wil starten, moet de organisator motiveren in zijn vergunningsaanvraag hoe of waarom hij al dan niet rekening houdt met dat advies.
Met die aanpak wil het Agentschap Opgroeien nagaan of de organisator voldoende beleidsvoerend vermogen heeft om met de huidige lokale context om te gaan. Wil de organisator toch van start gaan omdat hij van mening is daar wel een waardevol initiatief uit te kunnen bouwen, dan zal Opgroeien de vergunningsaanvraag niet tegenhouden. Het advies van het lokaal bestuur is ondersteunend, niet bindend.
De bedoeling is dat de organisator aan de slag gaat met de informatie uit het advies, erover nadenkt en dit meeneemt bij de mogelijke opstart of uitbreiding van de opvang. Zo kunnen toekomstige moeilijkheden voorkomen worden en draag je als lokaal bestuur bij aan de duurzaamheid van het opvangaanbod binnen de gemeente.
Slechts in uitzonderlijke gevallen zal het Agentschap Opgroeien op basis van het eigen onderzoek beslissen om de vergunning niet toe te kennen aan de organisator als de organisator niet voldoende tegemoet komt aan de opmerkingen in het advies van het lokaal bestuur. Als bijvoorbeeld blijkt uit het advies van het lokaal bestuur dat de voorziene locatie stedenbouwkundig niet in orde is om er opvang te organiseren en de organisator gaat hierop niet in bij de vergunningsaanvraag, kan het agentschap Opgroeien de vergunning weigeren.
Geen financiële gevolgen
Artikel 1. Het reglement beoordelingscriteria over het opportuniteitsadvies bij opstart, verhuis en uitbreiding (zie bijlage), in het kader van een vergunningsaanvraag van een organisator van kinderopvang voor baby's en peuters, goed te keuren.
Art. 2. Het reglement bekend te maken overeenkomstig artikel 286 van het decreet lokaal bestuur.